| Dialoog met Walgreen, Jan | |||
|---|---|---|---|
|
| |||
|
Soort:
|
Diversen
| ||
|
Vermeld: |
|
||
|
Genealogisch journaal - 30 september 2000. Telefoongesprek met Jan Walgreen. . Zijn oma was een Sturkop (Rosalie Levit - Sturkop). Zij en haar man hadden drie dochters: Eddie, Sally en (de bovengenoemde) Maria. . Zij woonden in de Jodenbreestraat 46 en hadden daar een bakkerij. In de Hemonylaan hadden ze ook nog een confectieatelier. Verder woonde er familie in de Jodenbreestraat. Allemaal in de vroege jaren veertig. . Er zijn geen foto's meer, alleen nog een foto van Maria Levit. . Ik vertelde hem van de oudste broer van Rosalie, Maurits, van wie ik de nazaten had ontmoet. "Sorry, hoor, nou word ik even heel emotioneel" zegt hij en "dan had mijn vrouw toch gelijk!" Ik vertel hem van Bernard en June Sturkop en hun dochter Debbie. En van de documenten die ik uit Amerika heb gekregen, waaronder de correspondentie in de oorlog van Rosalie Levit - Sturkop aan haar broer Maurits. Jan Walgreen zou dit alles heel graag inzien. . Hartog en Rosalie hadden voor de oorlog naar Amerika kunnen verhuizen. "Ze hadden geld genoeg." Maar Rosalie wilde bij haar kinderen blijven. . Jan klinkt als iemand met een onverwerkt oorlogsverleden. BOVENSTAANDE NOTITIES OVERGENOMEN VAN BRON 0814. Genealogisch journaal - 25 november 2000. Bezoek aan Jan en Dorien Walgreen in Heerhugowaard. · Zijn vader Walgreen stamde uit een (niet-joodse) familie die ooit uit Zweden kwam. Dorien had een joodse grootvader. Jan en Dorien hebben vijf kinderen. Het relaas van Jan was een nogal verward en ongestructureerd betoog. · Jan begon op zijn dertiende te werken, in een pannenfabriek. Zijn vader is vrij jong gestorven aan drankmisbruik. Hij was altijd beschonken, Jan moest hem vaak uit de kroeg halen. Er was dan ook veelal honger in het gezin en er vielen ook rake klappen, die ook zijn moeder nogal eens raakten. · Naderhand is hij vrachtwagenchauffeur geworden, was in dienst in de buurt van de Biesbosch, lichting 57/6. · Ze hebben vijf jaar in Zaandam gewoond, waar Jan op de vrachtwagens van Verkade reed. Daarna werd hij buschauffeur bij het gemeentelijk vervoerbedrijf. Hij protesteerde hevig tegen zijn overplaatsing naar lijn 5, die hem door de Jodenbreestraat voerde. Men luisterde daar niet naar en daarna reed hij om het half uur langs de ouderlijke woning van zijn moeder. Op een zeker moment draaide hij door en parkeerde hij de bus in een tunnel, omdat hij verder rijden niet aankon. Hij is die tunnel uitgelopen en weet niet meer hoe hij is thuisgekomen. Sindsdien zit hij in de WAO. · Na Zaandam hebben ze op verschillende adressen in Amsterdam Bannebuiksloot gewoond. Daarna is hun gezin opgegroeid in Purmerend en nu wonen ze sedert drie jaar in Heerhugowaard. · Voordat zijn moeder, Maria Levit, trouwde met Jan Walgreen senior, werd zij gewaarschuwd dat haar aanstaande uit een slecht aangeschreven gezin kwam en zelf ook niet deugde. Het huwelijk werd haar kwalijk genomen, ook al omdat Jan niet joods was. Maria was na de oorlog. · Het hele gezin van de grootouders van Jan kwam in de oorlog bij hen in huis aan de Preangerstraat 6 een hoog. · Jan herinnert zich dat hij zijn grootouders en zijn tantes Eddie (Esther) en Sally naar de verzamelplaats aan de Polderweg heeft gebracht, vanwaar zij naar het station Muiderpoort werd gebracht voor hun transport naar Westerbork. Zijn moeder Maria Levit was wegens het risico ook opgepakt te worden thuisgebleven. · Die tante Sally is een raadsel. Jan blijft er bij dat zij een iets jongere zuster (wel ouder dan Eddie) van haar moeder was (“ik zie haar nog zo voor me”), maar in het Bevolkingsregister heb ik haar niet kunnen terugvinden. Was ze misschien getrouwd met Maria's broer Alex? Er was wel een andere broer Salomon (die je Sally zou noemen), maar van zijn bestaan weet Jan niets. Salomon komt duidelijk voor in het Bevolkingsregister en wordt ook genoemd als oudste kleinzoon van Jan's grootvader Izaak Sturkop. · Jan meldt ook nog dat zijn moeder het over een oudere zus dan zijzelf had, maar ook van haar bestaan is mij tot dusverre niets gebleken. · Volgens Jan waren de tantes Eddie en Sally niet getrouwd. Zij waren twee mooie vrouwen. · Volgens Jan had zijn opa Hartog Levit een bakkerij aan de Jodenbreestraat 28. Dit huis staat in “De Amsterdamse Jodenhoek in foto's, 1900-1940” op pagina 22. Het is het huis helemaal rechts op de foto. De bakkerij is uiteraard op de begane grond; ze woonden in de bovenwoning. · Zijn oma Rosalie Sturkop had ook een eigen bakkerij aan de Amstel en bovendien een confectieatelier aan de Hemonylaan 26. · Hier voeg ik gegevens toe die blijken uit correspondentie met o.a. Centraal Meldpunt Joodse Oorlogsclaims etc., die ik van Jan heb gekopieerd. · Er was een N.V. Koek- en banketfabriek Hartog, aan de Amstel, “waarvan er kennelijk één door uw grootmoeder beheerd werd”. · Er is sprake van bovengenoemd adres Jodenbreestraat 28 eenhoog, maar dit blijft onduidelijk. (Bij de documentatie die ik van June Sturkop ontving zat wel een brief van Rosalie Sturkop met verzendadres Jodenbreestraat 61 tweehoog). · Er wordt in een latere brief gesproken over (a) de heer H. (Hartog) Levit, geboren 29-11-1888 te Amsterdam, overleden 4-6-1943 te Sobibor, Jodenbreestraat 28 te Amsterdam, (“Hartog” N.V. Koek- en Banketbakkerij) en (b) de heer Ph. (Philip) Levit, geboren 30-4-1886 te Groningen, overleden 21-5-1943 te Sobibor, Hemonylaan 26 (“Levit & Co” N.V. Kleedingindustrie of: Jodenbreestraat 28 te Amsterdam. · In een brief wordt nader ingegaan op de door Jan gezochte voorwerpen die aan zijn grootouders toebehoorden (chanoeka's, diverse mokodooms, zilveren en gouden bokalen en enkele schilderijen). (Maria Levit had op haar sterfbed aan Jan gevraagd om dit alles uit te zoeken). Verder staat in deze brief dat op het voornoemde adres Jodenbreestraat 28-I niet de namen van H. Levit of Ph. Levit zijn aangetroffen. · Verder blijkt uit eigen notities van Jan Walgreen: · Opa en oma Levit hadden een bakkerij Hartog, Jodenbreestraat (met onduidelijkheid over nummers 28 en 61). · H. Levit woonde aan de Semarangstraat 29 huis. · Het kledingbedrijf Levit P en Co. Zat aan de Hemonylaan 26 (het is me niet duidelijk wie nou eigenlijk van wie heeft overgeschreven). · In 1942 kwamen opa en oma plus tantes Eddie en Sallie onderduiken in onze woning aan de Preangerstraat 6 eenhoog in Amsterdam Oost. · Vanuit Westerbork werden ze (opa, oma, Eddie en Sallie) meteen afgevoerd naar Sobibor. Het transport was op 1-6-1943. Na aankomst meteen douchen. Binnen drie dagen zijn zij vergast). · Na de bevrijding zijn wij (gezin van Jan Walgreen senior) meteen verhuisd naar de Preangerstraat 9 huis, daar nummer 6 een hoog helemaal gesloopt was voor brandhout. · In de jaren vijftig zijn wij weer verhuisd, naar Amsterdam Noord: Kromme Distelstraat 15. · Behalve gegevens over opa en oma Levit-Sturkop noemt Jan ook de leeftijden van de broer en zussen van Maria Levit. (Ik neem aan dat dit slaat op het tijdstip van hun overlijden. IJkpunt is dat Maria Levit toen 27 jaar was). Tante (Sallie) Salomon(!!!) Levit was ongeveer dertig jaar. (Nu wordt het helemaal gek: haar echte naam is Salomon. De leeftijd klopt vrijwel precies met broer Salomon. Was hij/zij travestiet? Of heeft de fantasie van Maria Levit, die na de oorlog helemaal in gruzelementen lag, haar herinneringsvermogen parten gespeeld?). Tante Eddie was 25 jaar. (Dat kan kloppen, ze was 23 jaar toen ze stierf). Oom Alex (Izaac) was 28 jaar, van beroep poelier en hij was geboren op 11-2-1918. (Dat kan natuurlijk niet. De geboortedatum klopt echter precies. Dan zou hij in 1946 zijn overleden. Er was een broer Alexander Levie, die ook in de gaskamers stierf. Hij was toen 25 jaar. De toevoeging Izaac kan wel kloppen, want er was een jonger broertje Izaac, dat enkele dagen na zijn geboorte was overleden). · Er was een poelier van de familie Levit in de Valkenburgerstraat. · Ik vind dat Jan erg lijkt op zijn moeder. Van haar heb ik een pasfoto meegekregen en gekopieerd. Maria Levit zou veel op haar moeder hebben geleken. · Rosalie Sturkop heeft een briefkaart uit de trein gegooid. Ze hebben die jarenlang bewaard, maar het door de regen vervaagde handschrift was uiteindelijk geheel verdwenen. Jan herkent echter het handschrift wanneer hij de in mijn bezit zijnde brieven van zijn oma leest. · Maria Levit had de volgende kinderen: Annie (zij is zes jaar geleden overleden); Hans (in de oorlog aan ondervoeding overleden); Rosalie (geboren circa 1942, zij verbrandde zich in de oorlog aan de kachel; na de oorlog bleek dat zij geestelijk niet meer in orde was en ze werd opgenomen in een instituut te Ermelo; daar is zij overleden), Jan zelf (eveneens brandwonden, dacht dat er eten op het vuur stond, maar dat was een pan kokend water); Hans (inmiddels overleden); Betty en Marijke (beiden zijn hevig aan de drank). De kinderen met brandwonden konden niet naar het ziekenhuis worden gebracht i.v.m. de kans op verraad. Jan heeft nog littekens. · Maria Levit was na de oorlog helemaal losgeslagen van verdriet. Jan had een problematische verstandhouding met haar, maar noemt haar toch een echte joodse moeder. Ze is uiteindelijk bezweken aan hoe ze uit de oorlog kwam. Ze kreeg kanker en tenslotte een hersenbloeding. · De Walgreen die ik in 1987 schreef was een broer van Jan's vader. Het verwondert Jan niet dat ik nooit antwoord kreeg. · Ik laat Jan foto's zien van Bernard en Debbie Sturkop en ook van Jansje Sturkop, de jongste zuster van zijn oma. Bij allen toont hij grote herkenning. Bij de brieven van zijn oma, de andere familie en de Amerikaanse broer van zijn moeder en diens nazaten blijft hij huilen. Vooral als ik de brief voorlees die zijn overgrootvader Isaac Sturkop in 1919 schreef aan zijn kinderen, onder wie zijn oma, blijft hij huilen en hij zegt dat ik die brief net zo voorlees als zijn moeder gedaan zou hebben. · Als ik vertel over Louis Kaas en hoe die hamstert dan zegt Jan dat hijzelf nog altijd vlees hamstert. . Jan is onverzoenlijk jegens de NSB, ook hun kinderen. Jaren geleden sprak iemand hem op straat aan om zich ervoor te verontschuldigen dat haar vader familie van Jan had verraden, maar hij had gevraagd of ze alsjeblieft weg wilde gaan. “Jij hebt je familie nog wel”, had hij gezegd. Hij is nog altijd woedend en het lijkt er niet op dat die beschadiging ooit over gaat. |
|||